Zamieszczone dokumenty stanowią materiały źródłowe do artykułu K. Bielawski, Cmentarz żydowski w Kielcach w latach 1945–1989, „Studia Muzealno-Historyczne. Rocznik Muzeum Historii Kielc” 2023, t. 15. Artykuł opisuje historię cmentarza żydowskiego usytuowanego w kieleckiej dzielnicy Pakosz. W pierwszych latach po zakończeniu wojny obiektem opiekowało się Żydowskie Zrzeszenie Religijne w Kielcach. W tym czasie na cmentarzu odbywały się pogrzeby, między innymi w lipcu 1946 r. pochowano na nim ofiary pogromu kieleckiego. W kolejnych latach cmentarz stopniowo niszczał, część jego powierzchni zajęła Spółdzielnia Pracy Odlewnia Żeliwa i Metali Kolorowych Warsztaty Mechaniczne „22 Lipiec”. Kwestia dalszego użytkowania cmentarza, jego ewentualnego zabezpieczenia i upamiętniania pochowanych na nim osób była przedmiotem długoletniej korespondencji pomiędzy miejscowymi władzami: Ministerstwem Gospodarki Komunalnej, Urzędem do Spraw Wyznań oraz organizacjami żydowskimi. Dopiero w latach osiemdziesiątych udało się doprowadzić do ogrodzenia cmentarza, budowy lapidarium i odsłonięcia pomnika ku czci ofiar Zagłady.
Dane zostały zebrane w trakcie realizacji projektu „Żydowskie życie religijne w Polsce (1944–1989)” w ramach grantu Narodowego Centrum Nauki (numer projektu 2021/43/B/HS3/02925).
Zbiór zawiera 251 plików w formatach jpg, pdf, txt. Dokumenty pochodzą z zasobu Archiwum Akt Nowych, Archiwum Państwowego w Kielcach i jego oddziału w Sandomierzu, Archiwum Żydowskiego Instytutu Historycznego. Dołączono również kopie artykułów prasowych, kopię karty ewidencyjnej cmentarza żydowskiego w Kielcach oraz kopie ustaw o cmentarzach i chowaniu zmarłych.
Struktura danych:
- Archiwum Akt Nowych, Urząd do Spraw Wyznań, sygn. 24/565, Sprawa cmentarza w Kielcach.
- Archiwum Akt Nowych, Urząd do Spraw Wyznań, sygn. 132/290, Obiekty judaizmu województwa kieleckiego.
- Archiwum Państwowe w Kielcach, Świętokrzyski Urząd Wojewódzki w Kielcach, sygn. 1080/1503, Cmentarze żydowskie i synagogi. Woj. świętokrzyskie.
- Archiwum Państwowe w Kielcach, Urząd Wojewódzki Kielecki II, sygn. 305/30, Usunięcie z chodników miast kamieni pochodzących z cmentarzy żydowskich.
- Archiwum Państwowe w Kielcach, Urząd Wojewódzki Kielecki II, sygn. 305/1519, Sprawy żydowskich związków religijnych, synagog i cmentarzy.
- Archiwum Państwowe w Kielcach, Urząd Wojewódzki w Kielcach, sygn. 1080/1.12/1067, Cmentarz żydowski na Pakoszu w Kielcach.
- Archiwum Państwowe w Sandomierzu, Starostwo Powiatowe Sandomierskie, sygn. 108/12, Akcje społeczne kierowane i popierane przez Starostę.
- Archiwum Żydowskiego Instytutu Historycznego, Żydowski Instytut Historyczny, sygn. 310/82, Akta organizacyjne.
- A. Penkalla, Cmentarze żydowskie – postulat najpilniejszy, „Fołks Sztyme”, 3 XI 1979, nr 44 (4446),
- A. Penkalla, Cmentarz żydowski w Kielcach, „Fołks Sztyme”, 15 VIII 1981, nr 33 (4539).
- A. Kwaterko, Trojer-manifestacje cum ondenk fun di dermordete jidn in Treblinke, Belżec un Sobibor, „Fołks Sztyme”, 5 IX 1987, nr 35 (4846).
- Wzruszająca uroczystość w Kielcach, „Fołks Sztyme”, 12 IX 1987, nr 36 (4847).
- ALP, Uroczystości na cmentarzu żydowskim, „Echo Dnia”, 24 VIII 1987, nr 163 (3676).
- J. Tagliabue, In a Polish City, Jews Again Mourn, „New York Times”, 24 VIII 1987.
- A. Penkalla, Karta cmentarza nr 14172, [bmw] 1987.
- KK, 45 rocznica likwidacji getta w Kielcach, „Słowo Ludu”, 24 VIII 1987, nr 196 (12518).
- Ustawa z dnia 17 marca 1932 r. o chowaniu zmarłych i stwierdzaniu przyczyny zgonu, Dziennik Ustaw nr 35/1932.
- Ustawa z dnia 31 stycznia 1959 roku o cmentarzach i chowaniu zmarłych, Dziennik Ustaw Nr 11/1959.
Celem podjętego badania było pokazanie historii i stanu zachowania cmentarza żydowskiego w Kielcach w 1945-1989. Zbiór dokumentów poszerza dotychczasową wiedzę o historii obiektu.
(2024)
