Projekt badawczy Ramowanie wojny. Sposób relacjonowania przez Onet.pl i Wp.pl wojny w Ukrainie w pierwszym roku konfliktu był badaniem jakościowym treści opublikowanych w polskich portalach informacyjnych w okresie luty 2022-luty 2023. Badanie przeprowadzone zostało w okresie od 1 września 2024 do lutego 2025. Projekt realizowany był bez wsparcia finansowego instytucji zewnętrznych, a przygotowany w ramach stosunku pracy pracowników Uniwersytetu Warszawskiego. Uzyskano dofinansowanie tłumaczenia artykułów naukowych na język angielski ze środków Uniwersytetu Warszawskiego w wysokości 6 tys. zł. w 2025 roku. Projektem kierowały i wykonawcami były Marta Jas-Koziarkiewicz i Ewa Stasiak-Jazukiewicz.
Celem projektu było zidentyfikowanie ram interpretacyjnych, użytych w materiałach dziennikarskich w materiałach Onet.pl i Wp.pl. Realizacja tak wyznaczonego celu była możliwa dzięki uzyskaniu odpowiedzi na następujące pytania badawcze:
- Jakie ramy interpretacyjne wykorzystywane były w materiałach publikowanych w analizowanych portalach?,
- Jak często posługiwano się poszczególnymi ramami w materiałach publikowanych w analizowanych portalach?
Cel badań oraz główne pytania badawcze zdeterminowały wybór metody badawczej - postawę metodologiczną artykułu stanowi analiza ramowa (framing analysis). Analizowano ramy zawarte w przekazach medialnych (media frames). W badaniu do wstępnej selekcji danych wykorzystano kwestionariusz kategorii ram opracowany na podstawie istniejących typologii ram tematycznych Holli A. Semetko oraz Patti M. Valkenburg: konfliktu (K), odpowiedzialności (O), konsekwencji ekonomicznych (E), moralną (M) i ludzkich spraw (L). W każdym z tekstów identyfikowano wszystkie występujące ramy. Kwalifikacji dokonywano na podstawie obecności treści przyporządkowanych do poszczególnych ram.
Korpus badawczy artykułu stanowią materiały dziennikarskie zamieszczone w serwisach ogólnoinformacyjnych dwóch ogólnokrajowych portalach internetowych: Onet (wiadomości.onet.pl.) i Wirtualna Polska (wiadomości.wp.pl). Analizie poddano wszystkie materiały jako główny temat wojnę w Ukrainie.
Jednostką analizy były materiał dziennikarski. Wszystkie pochodziły z 14 dni, które wybrano na podstawie próby losowej, warstwowej. Ich selekcji dokonano z wykorzystaniem koncepcji tygodnia komponowanego, która zakłada losowy wybór poszczególnych dni tygodnia ze wszystkich zidentyfikowanych w badanym okresie. Losowanie przeprowadzono w pierwszym roku konfliktu zbrojnego, tj. od 24 lutego 2022 roku do 23 lutego 2023 roku. Za pomocą programu Excel dla każdego dnia tygodnia (poniedziałek, wtorek itd.) wylosowano numer tygodnia roku, przy czym każdy tydzień mógł być brany pod uwagę tylko raz. Ponieważ pierwszy dzień konfliktu zbrojnego nie znalazł się w próbie postanowiono, że materiały dziennikarskie z 24 lutego 2022 zostaną dodatkowo poddane analizie.
Analizie poddano pochodzące z 15 dni wszystkie materiały dziennikarskie (próba pełna), traktujące o konflikcie zbrojnym pomiędzy Rosją a Ukrainą, jego przyczynach, konsekwencjach i reakcji, jakie wywołał na arenie międzynarodowej. Pominięto te, które dotyczyły polityki wewnętrznej w państwach trzecich (w tym w Polsce), o ile nie odnosiły się one do działań podejmowanych na rzecz pojawiających się uchodźców z Ukrainy. Materiały dziennikarskie pobrano ze stron archiwalnych: https://wiadomosci.wp.pl/archive oraz https://wiadomosci.onet.pl/mapa-serwisu.
Wyniki
Do ilościowej analizy zawartości zakwalifikowano 1.200 materiałów dziennikarskich, w tym 592 z Wirtualnej Polski i 608 z Onet-u. Analiza treści ujawniła obecność ram interpretacyjnych w 1.170 materiałach dziennikarskich, w tym w 563 z WP i w 607 z Onet-u. Najwięcej materiałów dziennikarskich o badanej tematyce oba portale informacyjne zamieściły pierwszego dnia wojny – Onet 174 a WP 133. W każdym przypadku kwalifikację do ramy interpretacyjnej poprzedzała pozytywna odpowiedź na co najmniej jedno z trzech wskazanych wcześniej pytań.
Rama konfliktu okazała się najczęściej stosowaną. przy czym w Onecie sięgano po nią 261 razy a w WP znacznie częściej, bo 458 razy. Drugą chętnie wykorzystywaną ramą była rama ludzkich spraw. Onet używał jej 253 razy, zaledwie o kilka razy rzadziej niż ramy konfliktu. Natomiast w WP różnica między stosowaniami obu ram była bardziej wyraźna. Ramę ludzkich spraw zastosowano tam 120 razy.
Analiza danych miała w większości charakter jakościowy. Skoncentrowano się w niej na analizie zakresu obecności ramy ludzkich spraw i ramy odpowiedzialności oraz moralności. W przypadku analizy sposobu wykorzystania ramy ludzkich spraw dokonano operacjonalizacji kategorii aktorów obecnych w tej ramie. Byli to: bohater wróg i ofiara.
W ramie ludzkich spraw oba portale informacyjne pokazywały konkretne osoby, uwikłane w konflikt zbrojny. Z jednej strony był to wróg, Putin i jego zaplecze polityczne. Podejmowano wątek pobudek, jakimi kieruje się prezydent Federacji Rosyjskiej. Do kategorii wrogów zalicza się też bezwzględny i okrutny żołnierz rosyjski, źle wyposażony i niewyszkolony. Z drugiej strony prezentowano bohatera. Tak niewątpliwie przedstawiano prezydenta Ukrainy i innych ukraińskich polityków, na przykład burmistrza Kijowa. Bohaterem był żołnierz ukraiński z poświęceniem walczący o wolność swojej ojczyzny i Europy, także ratownicy medyczni, obrona cywilna, strażacy chroniący infrastrukturę i mieszkańców atakowanych ukraińskich miejscowości. Były też ofiary – wymordowani cywile w Irpieniu, ginący podczas bombardowań, pozbawieni pomocy humanitarnej mieszkańcy miejscowości odciętych od reszty kraju przez front i uchodźcy. Prezentowano i opozycjonistów rosyjskich, którzy uciekli przed reżimem Putina, dziennikarzy, literatów, intelektualistów. Nie zabrakło relacji o losach zwykłych Rosjan, matek żołnierzy wysłanych na front, mężczyzn ukrywających się przed powołaniem do wojska.
Zdaniem twórców teorii ramowanie pełni trzy funkcje. Po pierwsze, diagnostyczną – polegająca na zdefiniowaniu problemu, ustaleniu jego przyczyn i atrybucji, czyli przypisaniu odpowiedzialności. Po drugie, prognostyczną, która wystawia ocenę moralną i proponuje rozwiązanie problemu. Po trzecie, motywacyjną – nakłaniającą do działania. Poszczególne ramy mogą pełnić wszystkie trzy funkcje albo żadnej. W niniejszym artykule nie analizowano efektów oddziaływania Onetu i WP. Dokonana analiza treści uprawnia jednak do konstatacji o potencjalnym pełnieniu przez badane materiały dziennikarskie wszystkich trzech funkcji.
Pokazując aktorów konfliktu, w tym: idealizując postawę żołnierzy ukraińskich, okrucieństwo wroga, niewinność ofiar, los uchodźców, mobilizowały do wyrażania solidarności. Funkcję motywacyjną pełniły przykłady działań wolontariuszy z Polski i zagranicy – ratowników medycznych, kucharzy, kierowców – niosących pomoc humanitarną i na terenie objętej działaniami wojennymi Ukrainy i w Polsce.
(2025-07)
The research project Framing the War. The way Onet.pl and Wp.pl report on the war in Ukraine in the first year of the conflict was a qualitative study of the content published in Polish news portals in the period February 2022-February 2023. The study was conducted between 1 September 2024 and February 2025. The project was carried out without the financial support of external institutions, and prepared within the framework of the employment relationship of the employees of the University of Warsaw. Funding was obtained for the translation of scientific articles into English from the University of Warsaw funds in the amount of PLN 6,000. 2025. The project was managed and carried out by Marta Jas-Koziarkiewicz and Ewa Stasiak-Jazukiewicz.
The aim of the project was to identify the interpretative frameworks used in journalistic materials on Onet.pl and Wp.pl. The realisation of such a goal was possible by obtaining answers to the following research questions:
- What interpretative frameworks were used in materials published in the analysed portals?,
- How often were particular frameworks used in materials published in the analysed portals?
The aim of the research and the main research questions determined the choice of the research method - the methodological basis of the article is framing analysis. The frames contained in media messages (media frames) were analysed. The study used a framing category questionnaire developed on the basis of existing thematic framing typologies by Holli A. Semetko and Patti M. Valkenburg: conflict (K), responsibility (O), economic consequences (E), moral (M) and human affairs (L). In each text, all the frameworks present were identified. Qualifications were made on the basis of the presence of content assigned to each framework.
The research corpus of the article consists of journalistic materials posted in the general information services of two national Internet portals: Onet (wiadomości.onet.pl.) and Wirtualna Polska (wiadomości.wp.pl). All materials were analysed with the war in Ukraine as the main topic.
The unit of analysis was journalistic material. They all came from 14 days, which were selected on the basis of a random, stratified sample. Their selection was made using the concept of the composed week, which involves the random selection of individual days of the week from all those identified during the period under study. The randomisation was carried out in the first year of the armed conflict, i.e. from 24 February 2022 to 23 February 2023. As the first day of the armed conflict was not included in the sample, it was decided that journalistic material from 24 February 2022 would be analysed additionally.
All journalistic material from 15 days (full sample) dealing with the armed conflict between Russia and Ukraine, its causes, consequences and reactions it provoked in the international arena was analysed. Those that dealt with domestic politics in third countries (including Poland) were omitted unless they referred to actions taken in support of emerging refugees from Ukraine. Journalistic material was taken from the archive websites: https://wiadomosci.wp.pl/archive and https://wiadomosci.onet.pl/mapa-serwisu.
Results
1,200 journalistic materials were qualified for quantitative content analysis, including 592 from Wirtualna Polska and 608 from Onet. Content analysis revealed the presence of an interpretative framework in 1,170 journalistic materials, including 563 from WP and 607 from Onet. The largest number of journalistic materials on the examined topics was posted by both news portals on the first day of the war - Onet 174 and WP 133. In each case, qualification for an interpretative frame was preceded by a positive answer to at least one of the three questions indicated earlier.
The conflict frame turned out to be the most frequently used. with OneT using it 261 times and WP using it much more frequently, 458 times. The second most frequently used frame was the human affairs frame. Onet used it 253 times, only a few times less frequently than the conflict frame. At WP, on the other hand, the difference between the uses of the two frames was more pronounced. The human affairs frame was used there 120 times.
The data analysis was mostly qualitative. It focused on analysing the extent to which the human affairs frame and the responsibility and morality frame were present. When analysing how the human affairs frame was used, the categories of actors present in the frame were operationalised. These were: the hero the enemy and the victim.
In the frame of human affairs, both news portals showed specific people caught up in the armed conflict. On one side was the enemy, Putin and his political base. The motives of the President of the Russian Federation were taken up. The ruthless and cruel Russian soldier, ill-equipped and untrained, also fell into the category of enemy. On the other hand, a hero was presented. This is undoubtedly how the Ukrainian President and other Ukrainian politicians, such as the mayor of Kyiv, were portrayed. The hero was the Ukrainian soldier, fighting sacrificially for the freedom of his homeland and Europe, also the paramedics, civil defence, firefighters protecting the infrastructure and inhabitants of the Ukrainian towns under attack. There were also casualties - the murdered civilians in Irpin, those dying in bombing raids, residents of towns cut off from the rest of the country by the front and refugees deprived of humanitarian aid. Russian oppositionists who fled Putin's regime, journalists, writers, intellectuals were also presented. There was no shortage of accounts of the fate of ordinary Russians, mothers of soldiers sent to the front, men hiding from being drafted.
According to the developers of the theory, framing has three functions. First, diagnostic - which involves defining the problem, determining its causes and attributing responsibility. Second, prognostic - making a moral judgement and proposing a solution to the problem. Third, motivational - prompting action. A particular framework may perform all three functions or none. This article did not analyse the effects of Onet and WP. However, the analysis of the content entitles us to conclude that the studied journalistic materials potentially perform all three functions.
By showing the actors of the conflict, including: idealising the attitude of Ukrainian soldiers, the cruelty of the enemy, the innocence of the victims, the fate of the refugees, they mobilised people to express solidarity. The motivational function was fulfilled by examples of the actions of volunteers from Poland and abroad - medical rescuers, cooks, drivers - bringing humanitarian aid and on the territory of Ukraine and Poland covered by warfare.
